วิธีคิดแบบ Growth Mindset กุญแจสู่การก้าวหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง

ทำลายเพดานความสามารถด้วยพลังแห่งความเชื่อ

ในโลกที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ปัจจัยสำคัญที่สุดที่กำหนดความสำเร็จส่วนบุคคลและอาชีพการงานไม่ได้อยู่ที่ระดับสติปัญญาหรือพรสวรรค์ที่มีมาแต่กำเนิด แต่อยู่ที่วิธีที่เรามองความสามารถเหล่านั้นเอง แนวคิด Growth Mindset ที่นำเสนอโดย Carol Dweck นักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ได้เข้ามาเปลี่ยนกระบวนทัศน์นี้ โดยระบุว่าความสามารถและสติปัญญานั้นสามารถพัฒนาได้ผ่านความพยายาม กลยุทธ์ที่ถูกต้อง และการเรียนรู้จากประสบการณ์

Growth Mindset หรือ “กรอบความคิดแบบเติบโต” คือความเชื่อพื้นฐานที่ว่า คุณภาพพื้นฐานของคุณสามารถปลูกฝังและพัฒนาได้ ซึ่งตรงข้ามกับ Fixed Mindset หรือ “กรอบความคิดแบบตายตัว” ที่เชื่อว่าความสามารถและพรสวรรค์เป็นสิ่งที่ติดตัวมาแต่เกิดและไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ การทำความเข้าใจและนำ Growth Mindset มาใช้ จึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้เราก้าวข้ามขีดจำกัดที่เคยวางไว้ให้กับตัวเอง

Growth Mindset กับ Fixed Mindset ความแตกต่างที่สร้างผลลัพธ์

กรอบความคิดทั้งสองแบบนำไปสู่ชุดความคิดและการกระทำที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อต้องเผชิญกับความท้าทายหรือความล้มเหลว

ลักษณะ	Fixed Mindset (กรอบความคิดแบบตายตัว)	Growth Mindset (กรอบความคิดแบบเติบโต)
การมองความท้าทาย	หลีกเลี่ยงความท้าทาย เพราะกลัวจะดูไม่ฉลาด	โอบรับความท้าทาย เพราะเป็นโอกาสในการเรียนรู้และเติบโต
การมองความพยายาม	เชื่อว่าความสำเร็จควรเกิดขึ้นง่าย ถ้าต้องพยายามมากแปลว่าไม่เก่งจริง	เชื่อว่าความพยายามคือเครื่องยนต์ที่นำไปสู่ความเชี่ยวชาญ
การมองความล้มเหลว	มองความล้มเหลวเป็นการพิสูจน์ความจำกัดของตนเอง	มองความล้มเหลวเป็นข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) ที่มีค่า
การตอบสนองต่อคำวิจารณ์	รู้สึกถูกโจมตีและปฏิเสธคำวิจารณ์เชิงสร้างสรรค์	แสวงหาและยินดีรับฟังคำวิจารณ์เพื่อนำไปปรับปรุงกลยุทธ์
การมองความสำเร็จของผู้อื่น	รู้สึกถูกคุกคามหรือถูกเปรียบเทียบ	ได้รับแรงบันดาลใจและเรียนรู้กลยุทธ์จากความสำเร็จของผู้อื่น

5 กลยุทธ์ในการปลูกฝัง Growth Mindset

การเปลี่ยนจาก Fixed Mindset ไปสู่ Growth Mindset ต้องอาศัยการฝึกฝนและความสม่ำเสมอในการตีความสถานการณ์ใหม่

1. ใช้พลังของคำว่า “ยัง” (The Power of “Yet”)

นี่คือเคล็ดลับที่ง่ายและมีประสิทธิภาพที่สุด เมื่อต้องเผชิญกับความยากลำบาก จงแทนที่ประโยคที่จำกัดตัวเอง

• หลักการ เมื่อคุณพูดว่า “ฉันทำไม่ได้” สมองจะปิดการรับรู้ทันที แต่เมื่อคุณเปลี่ยนเป็น “ฉันทำไม่ได้ ยัง (I can’t do it yet)” จะเป็นการเปิดช่องว่างให้สมองมองหาหนทางและกระตุ้นความกระหายในการเรียนรู้ การเพิ่มคำว่า “ยัง” เป็นการยอมรับสถานการณ์ปัจจุบันแต่ไม่จำกัดศักยภาพในอนาคต

2. เปลี่ยนความล้มเหลวให้เป็นข้อมูลป้อนกลับเชิงบวก

บุคคลที่มี Growth Mindset ไม่ได้รู้สึกดีกับความล้มเหลว แต่พวกเขาจะไม่ปล่อยให้ความล้มเหลวนั้นมากำหนดตัวตนหรือความสามารถของพวกเขา

• กลไกการเรียนรู้ ทุกครั้งที่ผลลัพธ์ไม่เป็นไปตามคาด ให้ถามตัวเองด้วยคำถามเชิงรุก (Proactive Questions) เช่น “กลยุทธ์ใดที่ใช้แล้วไม่ได้ผล” หรือ “ฉันเรียนรู้อะไรจากความผิดพลาดนี้ได้บ้าง” การทำเช่นนี้เป็นการเปลี่ยนความผิดพลาดให้กลายเป็น ข้อมูลวิเคราะห์ ที่ช่วยในการปรับปรุงวิธีการทำงานในรอบถัดไป

3. ยกย่อง “กระบวนการ” มากกว่า “ผลลัพธ์”

ในการพัฒนาทักษะใหม่ สิ่งที่ควรให้ความสำคัญอย่างยิ่งคือความพยายาม ความอุตสาหะ และกลยุทธ์ที่ใช้ ไม่ใช่เพียงแค่ผลสำเร็จสุดท้าย

• การสร้างแรงจูงใจภายใน การชื่นชม “ความขยัน” “ความละเอียดรอบคอบ” หรือ “ความพยายามในการทดลอง” จะช่วยเสริมสร้างความเชื่อว่า ความพยายามคือตัวขับเคลื่อนหลัก ของความสำเร็จ ซึ่งแตกต่างจากการยกย่อง “พรสวรรค์” ที่อาจทำให้ผู้รับ Fixed Mindset เพราะกลัวว่าหากทำผิดพลาดจะสูญเสียสถานะ “คนเก่ง” ไป

4. ก้าวเข้าสู่โซนความไม่สบายใจ (Embrace Discomfort)

การเรียนรู้ที่แท้จริงเกิดขึ้นเมื่อเราก้าวออกจาก Comfort Zone หรือพื้นที่ปลอดภัย ความรู้สึกไม่สบายใจเมื่อเผชิญกับความท้าทายใหม่ ๆ คือสัญญาณบ่งบอกว่าสมองกำลังสร้างวงจรประสาทใหม่ (New Neural Connections)

• การแสวงหาความท้าทาย จงเลือกงาน โครงการ หรือการฝึกฝนที่อยู่นอกเหนือขีดความสามารถปัจจุบันของคุณเล็กน้อย เพราะนั่นคือโอกาสที่แท้จริงในการพัฒนาความสามารถให้เติบโตอย่างก้าวกระโดด

5. มองความสำเร็จของผู้อื่นเป็นแรงบันดาลใจ

ใน Fixed Mindset ความสำเร็จของผู้อื่นถูกมองว่าเป็นภัยคุกคามและทำให้รู้สึกไม่มั่นคง แต่ Growth Mindset จะมองต่างออกไป

• การเรียนรู้เชิงกลยุทธ์ แทนที่จะรู้สึกอิจฉา ให้เปลี่ยนมุมมองเป็นการศึกษาเส้นทางของพวกเขา ถามตัวเองว่า “พวกเขาใช้กลยุทธ์อะไร” “ความพยายามที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังคืออะไร” และ “ฉันสามารถนำส่วนใดของกระบวนการนั้นมาปรับใช้ได้บ้าง” การทำเช่นนี้จะเปลี่ยนคู่แข่งให้กลายเป็นครูผู้สอนโดยปริยาย

จุดเริ่มต้นของการก้าวต่อไป

Growth Mindset ไม่ใช่เพียงปรัชญา แต่เป็นรากฐานทางระบบประสาทที่สามารถฝึกฝนได้ การนำวิธีคิดนี้มาใช้อย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้คุณปลดล็อกศักยภาพที่ไม่จำกัด ไม่ว่าจะเป็นในด้านอาชีพ ความสัมพันธ์ หรือการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ด้วยความเชื่อที่ว่า ความสามารถไม่ใช่จุดสิ้นสุด แต่เป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการพัฒนา การก้าวหน้าอย่างไม่หยุดยั้งจึงเป็นสิ่งที่สามารถทำได้จริง

แหล่งอ้างอิง

• Purdue Global What Is a Growth Mindset and How Can You Develop One?. (URL: https://www.purdueglobal.edu/blog/careers/develop-growth-mindset/)
• Mindset Health Growth Mindset vs Fixed Mindset: How what you think affects what you achieve. (URL: https://www.mindsethealth.com/matter/growth-vs-fixed-mindset)
• Thomas International How to Foster a Growth Mindset in the Workplace. (URL: https://www.thomas.co/resources/type/hr-blog/how-foster-growth-mindset-workplace)
• UMass Global The Importance of Adopting a Growth Mindset in Your Teaching. (URL: https://www.umassglobal.edu/blog-news/importance-adopting-a-growth-mindset-your-teaching)